Razvoj novih tehnologija, omogućio nam je da analizom genetskog materijala iz skeleta, danas sa većom sigurnošću govorimo o nastanku i kretanju praistorijskih populacija, a samim tim i otkrijemo naše poreklo!
Pre nekoliko dana, pristigli su rezultati prvih analiziranih skeleta sa teritorije Srbije i to iz tri najpoznatije arheološke kulture koje se vezuju za naše prostore: Lepenskog Vira, Starčeva i Vinče.
Od 39 analiziranih uzoraka jedan pripada Starčevačkoj kulturi, tri su iz Vinče a čak 35 sa četiri lokaliteta kulture Lepenski Vir: Vlasca, Padine, Hajdučke Vodenice i istoimenog nalazišta Lepenski Vir.
Analizom su obuhvaćeni ipsilon hromozom, koji se nasleđuje isključivo po muškoj liniji, mitohondrijalna DNK, koja se nasleđuje samo po ženskoj liniji, kao i ukupna (autozomalna) genetika, koja obuhvata analizu svih hromozoma osim polnih.
Gledano po muškoj liniji (ipsilon hromozomu), Srbi su dominantno potomci Slovena jer njihovu genetiku ima više od polovine Srba. Gene koji se vezuju za predslovensko stanovništvo Balkana (Ilire, Tračane, Kelte) nosi oko 35 odsto muškaraca, dok oko 10 odsto muškaraca vodi poreklo od raznih raznih germanskih plemena, pre svega, Gota, Normana i Sasa.
Gledajući ukupnu genetiku, više od polovine Srba nosi genetiku predslovenskog stanovništva Balkana. Ostatak potiče od Slovena, Germana i nekih drugih manjih grupa naroda koje su u različitim periodima prolazile ovim prostorima ili se naseljavale na Balkanu.
Kultura Lepenskog Vira je jedna od najznačajnijih i najsloženijih praistorijskih kultura u Evropi. Njeno matično područje obuhvatalo je prostor Đerdapske klisure koje je bilo naseljeno skoro 4000 godina bez prekida, od otprilike 9500. do 5500. godine p.n.e.
Lokalitet Lepenski Vir je otkriven 1960. godine, a prva istraživanja su vođena u periodu između 1965 i 1970. pod vođstvom profesora dr Dragoslava Srejovića, arheologa, akademika i profesora Univerziteta u Beogradu.
Skorijim istraživanjima koja su sprovedena od 2006-2009. rukovodio je profesor Dušan Borić. Najznačajnije naseobine ove kulture su, sa srpske strane Dunava, Lepenski Vir, Padina, Stubica, Vlasac i Hajdučka Vodenica, a sa rumunske strane Alibeg, Ikoana, Razvrata, Skela Kladovei i Ostrovul Korbului.
Četiri faze Lepenskog Vira
Na osnovu istraživanja lokaliteta Lepenski Vir profesor Borić je predložio podelu kulture na četiri faze:
1. 9500-7300 p.n.e. rani i srednji mezolit – Proto-Lepenski Vir I-II
2. 7300-6200 p.n.e. kasni mezolit (u ovoj fazi nisu zabeleženi tragovi okupacije na lokalitetu Lepenski Vir, ali je faza dobro reprezentovana nalazima sa Vlasca, Padine i Hajdučke Vodenice)
3. 6150-5950 p.n.e. transformacioni/rani neolit – Lepenski Vir I-II
4. 5950-5500 p.n.e. srednji neolit – Lepenski Vir III
Analiza uzoraka sa četiri lokaliteta kulture Lepenskog Vira došlo se do saznanja da su njeni stanovnici nosili genetsku strukturu paleolitskih i mezolitskih lovaca - sakupljača širom Evrope.
Ono po čemu se razilkuju od njih je prisustvo gena koji se vezuju za bliski Istok.
Dakle, stanovnici Lepenskog Vira bili su slični stanovnicima lovcima - sakupljačima iz zapadne i centralne Evrope.
Dva uzorka iz Lepenskog Vira iz perioda ranog neolita su genetski skoro identični najranijim anadolskim i balkanskim zemljoradnicima, a jedan uzorak iz Padine iz istog perioda imao je skoro podjednak udeo genetike mezolitskih lovaca - sakupljača i neolitskih zemljoradnika.
Sve ovo nam govori da je Đerdapska klisura bila jedan od regiona gde je došlo do uspostavljanja najranijih kontakata, kako kulturnih tako i genetskih, između mezolitskih lovaca-sakupljača i ranih neolitskih zemljoradnika.
Ova otkrića podupiru ranije arheološke dokaze, da je u periodu ranog neolita došlo do određenih promena u materijalnoj kulturi (pojava keramike, sahranjivanje pokojnika u zgrčenom položaju), uzrokovanih prilivom novog stanovništva.
Još jedna zanimljiva činjenica koja se može izvući iz ovih rezultata je da su prvobitni kontakti dve populacije bili jednosmerni, tj. da su zemljoradničke pridošlice bile velikim delom ili u potpunosti ženskog pola!
Lingvisti su još odavno utvrdili da u germanskim jezicima postoji neindoevropski supstrat, za koji se smatra da je posledica mešanja dela indoevropskih plemena iz crnomorskih stepa sa stanovništvom centralne Evrope.
Ova pre-proto-germanska populacija se kasnije kretala na zapad i sever, i najverovatnije u južnoj Skandinaviji.
Vinčanska kultura
Vinčanska kultura (oko 5400-4500 p.n.e.) je bila najznačajnija i tehnološki najnaprednija kultura srednjeg i kasnog neolita na Balkanu. Obuhvatala je skoro celokupnu teritoriju današnje Srbije, kao i delove prema Srbiji graničnih područja svih okolnih zemalja. Na tom području je nasledila stariju Starčevačku kulturu (6000-5400 p.n.e.), ali po svoj prilici nije predstavljala njenog „prirodnog“ naslednika, jer je novijim istraživanjima ustanovljeno da je vinčanska populacija najverovatnije predstavljala novi talas zemljoradničkog stanovništva, koji je došao iz pravca juga i jugoistoka, dolinama Vardara, Južne i Velike Morave.
Na Vinčanskom nalazištu Belovode kod Petrovca na Mlavi pronađeni su najraniji dokazi metalurgije bakra iz oko 5400 p.n.e, a simboli urezani na grnčariji i figurinama vinčanske kulture ranije su po pojedinim arheolozima smatrani za tragove najstarijeg pisma na svetu, međutim ta teorija je danas napuštena.
Najznačajniji lokaliteti ove kulture su Vinča - Belo Brdo, Gomolava, Pločnik, Gradac, Belovode i Rudna Glava.
Stanovnici Vinčanske kulture bili su u genetskom smislu klasični neolitski zemljoradnici poput stanovništva Anadolije i Evrope.
Ovoj grani pripadao je i čuveni „ledeni čovek“ Oci. Danas je zastupljena skoro isključivo u Evropi, najveće procente beleži među stanovništvom Korzike (11%) i Sardinije (6%), dok u ostatku Evrope retko gde prelazi 1%.
Zaključak
Ova studija je definitivno dokazala da nije bilo hiljada godina kontinuiteta stanovništva na ovom prostoru, od Lepenskog Vira, Starčeva i Vinče do danas. To znači da Srbi nisu direktni potomci samo prastanovnika iz Lepenskog Vira jer je Balkan očigledno bio prometno mesto i bilo bi suludo očekivati da je stanovništvo ostalo nepromenjeno tokom celog tog perioda
Нема коментара:
Постави коментар