SIMBOLI NA SRPSKOM GRBU: Pet stvari koje ne razumete ili na njih ne obraćate pažnju (FOTO)

Da li znate čime je postavljen plašt, koje je plašt boje i šta to sve znači? Ili šta simbolišu ljiljani na koje skoro niko i ne obraća pažnju? Heraldika je čudo i jezik za sebe

Foto: Profimedia/imageBROKER

Kako izgleda grb Republike Srbije - svi znaju. Znaju i šta se sve na njemu nalazi, mada bi neke detalje mnogi zaboravili pri nabrajanju jer većina ne obraća pažnju na detalje. Neke detalje, pak, većina i ne primeti, a skoro niko nije upoznat sa značenjima simbola u koje se kune.

Pokušaćemo da razjasnimo osnove sa tim u vezi, što je moguće konciznije i sažetije.

KRUNA

Veliki grb Srbije. Foto: Wikipedia/ User:Rokerismoravee

Simboliše suverenitet, državu kao takvu, kao i moć i zaštitu. Iznad nje je samo Bog, predstavljen krstom koji se na vrhu krune nalazi (ili nekog drugog simbola u drugim religijama). Krst simboliše ne samo Boga već i uverenje da je nosilac krune (u ovom slučaju država) nosilac "po milosti Božijoj", "u Hristu Bogu", koji je njegov odnosno njen zaštitnik.

Na našoj zlatnoj kruni je, pored krsta na plavom šaru, i 40 belih bisera, osam plavih safira te dva crvena rubina.

PORFIRNI PLAŠT SA HERMELINSKOM POSTAVOM

Porfira je još jedna oznaka suvereniteta u heraldici, a postava od hermelina, odnosno krzna velike lasice iz porodice kune koja vodi računa o svojoj čistoći, simbol je moralne čistoće i nekorumpirane vlasti.

DVOGLAVI ORAO

Grb Dušanovog carstva iz Fojničkog grbovnika. Foto: Wikimedia Commons/heraldikasrbija.com

Zapadna i istočna heraldika daju mu istovetni smisao (nisu samo Vizantija, Srbija i Rusija imale dvoglavog orla, on se nalazio i na grbu Svetog rimskog carstva, Austrijskog carstva, Austrougarske, itd): on predstavlja jedinstvo i harmoniju svetovnog i sakralnog principa, simfoniju između Nebesa i Zemlje, crkve i države. Pridaje mu se često i značenje "gledanja" i na Istok i na Zapad. Kao simbol se, inače, javlja još u II milenijumu pre nove ere, kod Hetita u Anadoliji.

SRPSKI KRST

Krst i četiri ocila ne zahtevaju podrobnije objašnjenje. Premda mi ocila često tretiramo kao ćirilična slova "s" koja dolaze od skraćenice "samo sloga Srbina spasava", to su zapravo ognjila kojima se palila vatra.

Istorija krst sa četiri ocila nalazi još grnčariji Vinčanske kulture stare sedam hiljada godina (i to baš na teritoriji Srbije; slučajnost?), na starogrčim vazama, na haljinama gromovnika Zevsa, a dva ognjila iz kojih sevaju munje krasila su i štitove rimske vojske kao simbol gromovnika Jupitera. Dakle, srpski krst je simbol boga gromovnika, munjobije. Zvanično, u našem slučaju, ognjila sa krstom predstavljaju krilaticu "vatrom ćemo krst braniti" i svojevrsni su pomiriteljski spoj hrišćanske vere i paganske prošlosti.

Savremena rekonstrukcija grba Dušanovog carstva iz Ohmućevićevog grbovnika. Foto: Wikimedia Commons/TRAJAN 117

LJILJANI

Ovo je jedan od najstarijih i najrasprostranjenijih hrišćanskih znakova u heraldici koji simboliše ljubav, izabranost Bogorodice da rodi Hrista, neporočnost, čistoću, a ako postoje tri ljiljana onda simbolišu Svetu Trojicu. Ovakvo utemeljenje dolazi i iz Starog i iz Novog zaveta.

Srednjevekovna Srbija je bila puna ljiljana, na carskim i kraljevskim regalijama, freskama i novcu. Kruna koju je Stefan Prvovenčani dobio iz Rima i kojom je krunisan 1217. godine imala je na sebi nisku ljiljana zbog čega su svi Nemanjići na svojim kovanicama sebe prikazivali sa njom na glavi, a da bi položio pravo na njihovo nasleđe bosanski je kralj Tvrto I Kotromanić uvezao i tu krunu i ljiljane na grb Bosne: ljiljan je tako, na neki način, kod Srba bio i simbol božanskog prava kralja da kraljuje i vlada ("Stefan u Hristu Bogu blagoverni car svima Srbima i Grcima, i stranama bugarskim, i celome Zapadu, Pomorju, Frugiji i Arbanasima").

Najdalje je otišlo Francusko kraljevstvo čiji je grb do 1376. godine bio posut ljiljanima, čime se pravila referenca na biblijsku "Pesmu nad pesmama" u kojoj se kaže: "Što je ljiljan među trnjem (to je draga moja među devojkama)"; ova drugi je shvatan kao "to je Francuska među zemljama"; nakon toga su se na grbu Francuske nalazila samo tri ljiljana kao simbol Svete Trojice.

(O. Š.)