Grbovi Srbije su se kroz vekove menjali, dobijali ili gubili neke elemente grba, ali su skoro uvek zadržavali osnovne simbole državnosti i državotvornosti Srbije: srebrnog dvoglavog orla i četiri ocila (ognjila), koje mnogi tumače i kao četiri ćirilična slova S.
1. Grb Nemanjića
Dvoglavi orao se prvi put kod srpske vlastele pojavljuje još u doba Stefana Nemanje, ali potpunu afirmaciju stiče tek u vreme cara Dušana, koje je nastojao da srpska kraljevina postane pravi nastavljač i obnovitelj Vizantijskog carstva. Zbog toga je se on proglasio za cara Srba i Grka, a iz Vizantije je pored već usvojenog dvorskog ceremonijala preuzeo i dvoglavog orla kao simbol carske vlasti.
2. Kneževina Srbije
Za vreme kneza Miloša, krst sa ocilima je postao srpski narodni grb. Knez Miloš Obrenović je ponovo oživeo istorijski grb Srbije: krst na crvenom polju, sa po jednim ognjilom među krakovima krsta. Grb je pritom uokvirio, po uzoru na francusku heraldiku, dvema grančicama -maslinovom i hrastovom.
Grb Kneževine Srbije
Prva pojava štita sa ocilima nije poznata, ali se smatra da je kao varijaciju grba obnovljene Vizantije uveo Stefan Lazarević posle 1402. godine kada je od vizantijskog cara Manojla II odnosno njegovog brata i namesnika Jovana VII u Carigradu dobio titulu despota. Umesto vizantijskog grba u kome zlatni grčki krst deli crveno polje na četiri dela u kojima se nalazi po jedno grčko slovo Β (koje odgovara po obliku ćiriličnom slovu V odnosno latiničnom slovu B), srpska varijanta grba ima srebrni grčki krst koji deli crveno polje na četiri dela u kojima se nalazi po jedno ćirilično slovo S (koje po obliku odgovara latiničnom slovu C).
U čl. 4 Ustava od 1835. opisan grb je opisan ovako:
„GRB NARODNI SRPSKI PREDSTAVLJA KRST NA CRVENOM POLJU, A MEĐU KRAKOVIMA KRSTA PO JEDNO OGNJILO OKRENUTO KRSTU. SAV GRB OPASAN JE ZELENIM VIJENCEM S DESNE STRANE OD HRASTOVA, A SA LIJEVE OD MASLINOVA LISTA.”
3. Kraljevina Srbija
Sa proglasom kraljevine promenjen je i srpski državni grb. U Ustavu iz 1888. opisan je ovako:
„GRB JE KRALJEVINE SRBIJE DVOGLAVI BELI ORAO NA CRVENOM ŠTITU S KRUNOM KRALJEVSKOM. VRH OBE GLAVE DVOGLAVOGA BELOG ORLA STOJI KRUNA KRALJEVSKA; ISPOD SVAKE PANDŽE PO JEDAN KRINOV CVET. NA PRSIMA MU JE GRB KNEŽEVINE SRBIJE: BELI KRST NA CRVENOM ŠTITU SA PO JEDNIM OGNJILOM U SVAKOM UGLU KRSTA.”
Ljiljani potiču iz braka Stefana Uroša I sa Jelenom Anžujskom kada su se Nemanjići orodili sa gotovo svim moćnijim porodicama Evrope, i ti ljiljani su spomen na taj događaj. Ljiljani tj. „fleur de lis“, se u srpskom jeziku nazivaju još i krinov cvet. Ljiljan je hrišćanski simbol i nešto što označava vezu vladara sa Isusom i crkvom. Pojavljuje se na grbovima mnogih kraljevskih familija posebno u Francuskoj i Engleskoj, kao što su Anžujci. Krinovi, ili ljiljani, se pojavljuju na srpskom grbu i kad je despot Stefan Lazarević sa vremena na vreme dodavao ljiljane kada je bio blizak sa Mađarskim kraljem koji je takođe bio anžujskog porekla.
Grb Kraljevine Srbije
4. Kraljevina Jugoslavija
Grb Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i Kraljevine Jugoslavije predstavlja izmenu grba Kraljevine Srbije. Grafički, grb je sličan, sa veoma sličnim kraljevskim plaštom i dvoglavim orlom. Za razliku od grba Kraljevine Srbije, na ovom grbu se nalaze krune dinastije Karađorđevića, sa karakterističnim detaljima.
Grb Kraljevine Jugoslavije
„KAO DRŽAVNI GRB BIT ĆE BIJELI DVOGLAVI ORAO, KOJI IMADE NA PRSIMA ŠTIT, PODIJELJEN U DVA MANJA POLJA. NA DESNOM JE POLJU CRVENI KRST S ČETIRI S NA BIJELOM POLJU (GRB SRBIJE). LIJEVA POLOVICA GRBA IMADE ŠAHOVSKU PLOČU, BIJELO-CRVENO SA 20 ČETVORINA (HRVATSKI GRB). DONJE MANJE POLJE PREDOČUJE GRB STARE ILIRIJE (SLOVENIJE): NA PLAVOM POLJU BIJELI POLUMJESEC OKRENUT PREMA GORE, A IZMEĐU NJEGOVIH KRAKOVA BIJELA ZVIJEZDA SA 5 PERA ”
5. Socijalistička Republika Srbija
Grb Socijalističke Republike Srbije službeno je važio 62 godine, što ga čini najdugovečnijim grbom Srbije u novijoj istoriji. U Ustavu je opisan ovako:
“GRB SOCIJALISTIČKE REPUBLIKE SRBIJE PREDSTAVLJA POLJE OKRUŽENO S JEDNE STRANE ŽITNIM KLASJEM, A S DRUGE STRANE LISNATIM HRASTOVIM GRANČICAMA.
ŽITNO KLASJE I HRASTOVE GRANČICE POVEZANE SU DOLE TRAKOM NA KOJOJ SU ISPISANE GODINE USTANKA SRPSKOG NARODA 1804. I GODINA POČETKA NARODNOOSLOBODILAČKOG RATA I SOCIJALISTIČKE REVOLUCIJE 1941. IZMEĐU VRHOVA ŽITNOG KLASJA I HRASTOVIH GRANČICA JE PETOKRAKA ZVEZDA. U POLJU IZNAD TRAKE NALAZI SE LIK SUNCA, A U SUNČEVOM POLJU DEO ZUPČANIKA. NAD SUNČEVIM ZRAKAMA JE ŠTIT NA KOME SU PRAVILNO RASPOREĐENA ČETIRI OCILA.”
6. SR Jugoslavija i Srbija i Crna Gore
Srbija i Crna Gora imale su zajednučku državu i grb od 1992.-2006.
7. Republika Srbija
Grb Republike Srbije čini srebrni dvoglavi orao u poletu, zlatnog kljuna i kandži na crvenom španskom štitu koji je ovenčan vencem Obrenovića/Karađorđevića. Orao na grudima ima crveni španski štit koji srebrni grčki krst deli na četiri dela sa po jednim ocilom u svakom delu. Ispod obe zlatne kandže se nalazi po jedan zlatni ljiljan. Od 2004. godine je i zvanični Grb Republike Srbije.
8. Republika Srpska
Grb Republike Srpske čini srebrni dvoglavi orao u poletu, zlatnog kljuna i kandži i ovenčan vencem Obrenovića/Karađorđevića na crvenom ranofranačkom štitu. Orao na grudima ima crveni ranofranački štit koji je srebrnim grčkim krstom podeljen na četiri dela sa po jednim ocilom u svakom delu
Нема коментара:
Постави коментар